ΤΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ

 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Όνομα: ...........................................................................  Τάξη: ............  Ημερομηνία: ....................

Το ποδήλατο

ΑΠΟΓΕΜΑ. Σάββατο απόγεμα, γεμάτο φως. Απρίλης.

            Στην αυλή είχανε μαζευτεί κάμποσοι. Είχανε έρθει και απ’ τα γειτονικά σπίτια, κάτι γυναίκες κι ένα τσούρμο πιτσιρίκια.

            - Απαρτία έχουμε σήμερα, είπε ο παππούς, που είχε βγει κι αυτός στην αυλή τσουλώντας την καρέκλα του με τις ρόδες.

            Το πόδι του, το αριστερό, ήτανε χρόνια παράλυτο.

            Το αγόρι δούλευε πυρετωδώς. Γυάλιζε τώρα το τιμόνι. Οι άλλοι, γύρω του, χαζεύανε το ποδήλατο, που ήτανε το γεγονός της ημέρας στην αυλή. Σε λίγο, θ’ ανέβαινε το αγόρι στο ποδήλατο κι ύστερα… ύστερα θα χαλούσε ο κόσμος! Θα ’κανε βόλτες σ’ όλη τη γειτονιά, όλοι θα το καμαρώνανε πάνω στ’ ολοκαίνουριο ποδήλατο, που το ’χε φέρει πριν από μισή ώρα μόλις.

            - Θα ’χουμε πρεμιέρα απόψε, είπε ο ηθοποιός, που έμενε στο δωμάτιο δίπλα στο κοτέτσι. […]

            Στο μεταξύ, το αγόρι δεν έδινε προσοχή σε ό,τι γινότανε γύρω του. Γυάλισε το τιμόνι, το σκελετό, τα πετάλια…

            Δεκαπέντε χρονών, μελαχρινό, λυγερό, δούλευε από δώδεκα χρονών σ’ ένα μηχανουργείο.

            Εκείνο τ’ απόγεμα, είχε κάνει πραγματικότητα το μεγάλο του όνειρο: να πάρει ποδήλατο. Δυο χρόνια αγωνίστηκε γι’ αυτό. Στερήθηκε τα πάντα: το σινεμά, το ποδόσφαιρο, ακόμα και το τσιγάρο που τραβούσε πότε πότε στη ζούλα. Στο μηχανουργείο δούλευε υπερωρίες, τσακιζότανε στη δουλειά, γύριζε το βράδυ λιώμα απ’ την κούραση, μα τ’ όνειρό του του  ’δινε κουράγιο και δε λύγιζε. Και να που ήρθε η ώρα! Εκείνο τ’ απόγεμα, Σάββατο απόγεμα, σκόλασε απ’ το μηχανουργείο λίγο νωρίτερα, πήγε στο μαγαζί, έδωσε ένα μάτσο λεφτά προκαταβολή, το υπόλοιπο θα το ’δινε με δόσεις κάθε μήνα, πήρε το ποδήλατο, και τώρα, στην αυλή…

            - Άτιμο ποδάρι! είπε ο παππούς. Αν δεν ήσουνα του λόγου σου, θα ’κανα κι εγώ μια βόλτα.

            Και χάιδεψε τα γένια του.

            - Μωρέ σεις, έπρεπε να ξουριστώ, μέρα που ’ναι σήμερα! φώναξε. Βάλτε νερό να ζεσταθεί γρήγορα!

            Η νύφη του, η μάνα του αγοριού, έτρεξε κι άναψε το καμινέτο.

            Έλειπε ένας: ο πατέρας του παιδιού. Τον είχανε πιάσει οι Γερμανοί σ’ ένα μπλόκο, στην Κατοχή, και τον εκτελέσανε δυο μήνες αργότερα.

            Η μεγάλη στιγμή είχε φτάσει. Όλα ήταν έτοιμα. Το ποδήλατο άστραφτε ολάκερο. Τέσσερις σημαιούλες κυμάτιζαν πάνω του.

            Ο παππούς, φρεσκοξυρισμένος, είχε κοπεί δυο φορές στη βιασύνη του, ήτανε τώρα έξω απ’ την ξύλινη πόρτα της αυλής και γύρω του όλοι οι άλλοι.

            Η μάνα, με την ποδιά στη μέση, έκανε πως κάτι της μπήκε στο μάτι, τάχα, για να σκουπίσει, με τρόπο, το δάκρυ που είχε κυλήσει.

            Τα πιτσιρίκια είχανε ανοίξει κάτι πελώρια στόματα, χαζεύοντας. Απ’ τη συγκίνησή τους τρέχανε οι μύξες τους.

            Όλα ήταν έτοιμα. Το ποδήλατο, το αγόρι, και οι άλλοι.

            Πλύθηκε, άλλαξε, έβαλε το χρωματιστό καρώ πουκάμισο και το γκρι παντελόνι που το ’χε για τις Κυριακές.

            Όλα ήταν έτοιμα. Μα όχι, έλειπε κάτι, που ήρθε κείνη τη στιγμή: ένα κόκκινο τριαντάφυλλο, που το χέρι ενός κοριτσιού το ’βαλε στο τιμόνι. Τα μάγουλα του αγοριού γινήκανε πιο κόκκινα και απ’ το τριαντάφυλλο.  Και ξεκίνησε….

            Στην αρχή, πήγαινε αργά, σαν τον καβαλάρη που πρωτοκαβαλάει ένα άλογο και θέλει να το γνωρίσει. Μα ύστερα πήγαινε όλο και πιο γρήγορα.

            Τώρα είχανε μαζευτεί κι άλλοι μπροστά στην εξώπορτα της αυλής. Ήτανε κάτι καινούριο για τη φτωχογειτονιά τούτο το ποδήλατο. Κάτι που ήρθε να ταράξει τα στεκούμενα νερά.

            Το αγόρι έτρεξε πρώτα στο δρόμο που ήτανε μπροστά στο σπίτι του, ύστερα χάθηκε στη γωνιά, σε λίγο ξαναφάνηκε από δεξιά και ξαναπέρασε μπροστά απ’ το σπίτι του, ξαναχάθηκε στη γωνιά και σε λίγο φάνηκε από αριστερά και ξαναπέρασε μπροστά απ’ το σπίτι του…

            Κοίταζε καμιά φορά, έτσι καθώς έτρεχε, τους ανθρώπους μπροστά στην εξώπορτα της αυλής που σαλεύανε ψηλά τα χέρια τους και φωνάζανε, μα οι φωνές τους φτάνανε στ’ αυτιά του σαν ένα βαθύ βουητό. Και ξεχώριζε το κορίτσι που είχε βάλει στο τιμόνι το κόκκινο τριαντάφυλλο.

            Άρχισε τις ακροβασίες σε λίγο. Έτρεχε χωρίς να βαστάει το τιμόνι τώρα. Οι άνθρωποι μπροστά στην εξώπορτα της αυλής ενθουσιάστηκαν ακόμα πιο πολύ, τα χέρια τους σαλεύανε ψηλά και φωνάζανε ακόμα πιο δυνατά.

            Το αγόρι ζύγωνε τώρα στην κορφή του θριάμβου του. Έτρεχε, έτρεχε… Και κοίταζε τους ανθρώπους που ήταν εκεί, έβλεπε τα χέρια τους που σαλεύανε ψηλά, άκουγε τις φωνές τους, ξεχώριζε το κορίτσι που είχε βάλει στο τιμόνι το κόκκινο τριαντάφυλλο, και τη στιγμή που κατηφόριζε το φορτηγό των τριών τόνων οι άνθρωποι το είδανε, μα το αγόρι δεν το είδε, κοίταζε τους ανθρώπους κείνη την ώρα, είδε τα χέρια τους που σαλεύανε ακόμα πιο ψηλά, άκουσε τις φωνές τους ακόμα πιο δυνατές, θάρρεψε πως ήτανε από τον ενθουσιασμό τους που είχε κορυφωθεί, είδε ακόμα μια φορά το κορίτσι, το κορίτσι που είχε βάλει στο τιμόνι το κόκκινο τριαντάφυλλο, άξαφνα ένα κόκκινο τριαντάφυλλο ήρθε μπροστά στα μάτια του, άξαφνα ολάκερος ο κόσμος γίνηκε ένα κόκκινο τριαντάφυλλο.

                                                                                             Αντώνης Σαμαράκης

(Από τη συλλογή διηγημάτων Ζητείται ελπίς)

ΜΕΡΟΣ Α΄: Βάλε O δίπλα από τις ορθές προτάσεις και Λ δίπλα από τις λανθασμένες.                                                                                                        (3 μονάδες)

..............  Το αριστερό πόδι του παππού ήταν για χρόνια παράλυτο.

..............  Το αγόρι αγόρασε το ποδήλατο με τα χρήματα που κέρδισε από τη δουλειά του.

..............  Η μητέρα θύμωσε που το αγόρι ξόδεψε τις οικονομίες του στο ποδήλατο.

..............  Η αδελφή του του έβαλε ένα κόκκινο τριαντάφυλλο στο τιμόνι.

 .............  Ο πατέρας του παιδιού έλειπε στη Γερμανία για δουλειές.

..............  Ένα φορτηγό τριών τόνων χτύπησε το αγόρι και το σκότωσε.

 

ΜΕΡΟΣ Β΄: Βάλε αριθμούς από το 1 – 6 για να δείξεις με ποια σειρά έγιναν τα γεγονότα.                                                                                                               (3 μονάδες)                                                                                                                                                                                 

..............   Το αγόρι πλύθηκε, άλλαξε και φόρεσε τα κυριακάτικά του ρούχα.

.............. . Είχανε μαζευτεί στην αυλή απ’ τα γειτονικά σπίτια κάτι γυναίκες και κάμποσα

                παιδιά.

..............   Ανέβηκε το αγόρι στο ποδήλατο και στην αρχή πήγαινε αργά μα ύστερα πήγαινε

                όλο και πιο γρήγορα.

..............  Το αγόρι γυάλισε το ποδήλατο, όπου θα ανέβαινε σε λίγο για να κάνει βόλτες.

..............  Το αγόρι έκανε ακροβασίες με το ποδήλατο.

..............  Ο παππούς ήθελε να κάνει και εκείνος μια βόλτα με το ποδήλατο, αλλά δεν

               μπορούσε.

ΜΕΡΟΣ Γ΄: Να υπογραμμίσεις τη σωστή απάντηση που είναι μια κάθε φορά.

                                                                                                                                                         (5 μονάδες)

1. Πότε και πού έγιναν τα γεγονότα που αναφέρονται στην ιστορία μας;

(α) Ένα ανοιξιάτικο απόγευμα σε μια φτωχογειτονιά.

(β) Ένα φθινοπωρινό απόγευμα σε μια πλούσια γειτονιά.

(γ) Ένα καλοκαιριάτικο απόγευμα σε μια φτωχογειτονιά.

(δ)΄Ενα χειμωνιάτικο απόγευμα στην αυλή ενός φτωχόσπιτου.

2. Το ποδήλατο, λέει ο συγγραφέας, ήταν κάτι καινούριο για εκείνη τη γειτονιά. Γιατί;

(α) Γιατί οι γείτονες του παιδιού δεν είχαν ξαναδεί ποδήλατο.

(β) Γιατί οι γείτονες του παιδιού δεν είχαν ξαναδεί ποδήλατο με τόσες σημαίες.

(γ) Γιατί οι γείτονες του παιδιού ήταν φτωχοί και δεν είχε κανένας άλλος ποδήλατο.

(δ) Γιατί οι γείτονες του παιδιού δεν είχαν ξαναδεί πουθενά καινούριο ποδήλατο.

3. Γιατί ο παππούς, ενώ ήθελε να κάνει κι αυτός μια βόλτα με το ποδήλατο, δεν έκανε;

(α) Γιατί δεν ήξερε ποδήλατο.

(β) Γιατί ήταν παράλυτο το ένα του πόδι.

(γ) Γιατί οι γέροι δεν κάνουν ποδήλατο.

(δ) Γιατί από τη βιασύνη του είχε κοπεί στο ξύρισμα δυο φορές.

4. Με τι ενθουσιάστηκαν πιο πολύ οι γείτονες;

(α) Με τις τέσσερις σημαιούλες στο ποδήλατο.

(β) Με τον ηθοποιό που ήρθε στην παρέα τους.

(γ) Με τις ακροβασίες που έκανε το αγόρι.

(δ) Με το τριαντάφυλλο που πρόσφερε το κορίτσι.

5. Το κείμενο τελειώνει με τη φράση «άξαφνα ολάκερος ο κόσμος γίνηκε ένα κόκκινο τριαντάφυλλο». Τι θέλει να πει μ’ αυτό ο συγγραφέας;

(α) Το παιδί είδε ένα φορτηγό γεμάτο κόκκινα τριαντάφυλλα.

(β) Το παιδί  νόμισε πως όλος ο κόσμος κρατούσε τριαντάφυλλα.

(γ) Το παιδί χτυπήθηκε απ’ το φορτηγό και σκοτώθηκε.

(δ) Το παιδί είδε τον ήλιο σαν ένα τεράστιο τριαντάφυλλο.

 

ΜΕΡΟΣ Δ΄: Να απαντήσεις όλες τις ερωτήσεις.                                                (9 μονάδες)

1. Τι λέει ο συγγραφέας για την ηλικία, το παρουσιαστικό και τη δουλειά του αγοριού;

..............................................................................................................................................................                     

2. Ποια πράγματα στερήθηκε το αγόρι και τι άλλες θυσίες έκανε για να αγοράσει εκείνο το ποδήλατο;

 .............................................................................................................................................................                      ..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................         

3. Πώς δείχνει ο συγγραφέας τη συγκίνηση που είχαν τα παρακάτω πρόσωπα την ώρα που το αγόρι ετοίμαζε το ποδήλατο;

(α) Τα πιτσιρίκια: ................................................................................................................................                     

(β) Η μητέρα: ......................................................................................................................................                     

(γ) Ο παππούς: ..................................................................................................................................                     

(δ) Το κορίτσι: ....................................................................................................................................